Paus Franciscus (Foto Mazur, Creative Commons license)
De nieuwe “gerechtigheid" van paus Franciscus en zijn egalitaire "synodale kerk"
Onze Lieve Heer droeg zijn apostelen en hun opvolgers op om naar alle volken te gaan en de waarheid te verspreiden die Hij hun had geleerd (zie Marcus 16:15). Helaas is dit niet wat we zien gebeuren bij de vele reizen van paus Franciscus. In plaats van zich met apostolische ijver in te spannen om de heidenen, de ketters en de schismatieken die hij tegenkomt te winnen voor de enige ware Kerk van Christus - de katholieke Kerk - laat hij hen over aan hun dwalingen en bijgeloof.
Valse oecumene
Een schokkend voorbeeld hiervan is wat Franciscus deed in Abu Dhabi op 4 februari 2019, waar hij een verklaring ondertekende die verklaarde dat God "het pluralisme en de verscheidenheid van godsdiensten" wil. Evenzo heeft de paus op zijn recente reis naar Cyprus en Griekenland (2-6 december 2021) niet geprobeerd om deze zelfbenoemde orthodoxen terug te brengen tot het ware geloof. Integendeel, hij behandelde hun schismatiek-heretische bisschoppen als broeders in het geloof. Bovendien ging hij in op een verzoek van de orthodoxe aartsbisschop van Athene en vroeg hij vergeving voor de vermeende schuld van de katholieke kerk voor de 11de -eeuwse breuk tussen Constantinopel en de Heilige Stoel. Paus Franciscus zei: "Ik voel de noodzaak om opnieuw te vragen om de vergeving van God en van onze broeders en zusters voor de fouten die door veel katholieken zijn begaan."
Het oosters schisma heeft geen "apostolische wortels"
Tijdens zijn toespraak in de "troonzaal" van het orthodoxe aartsbisdom Griekenland in Athene heeft paus Franciscus herhaaldelijk verklaard dat de heilige katholieke Kerk en de schismatieke orthodoxe kerken dezelfde apostolische wortels hebben: "De wortels die wij delen". "Zij [onze gemeenschappelijke wortels] zijn de apostolische wortels." "Onze wortels zijn apostolisch,“ aldus paus Franciscus. Welnu, dit komt niet overeen met de historische waarheid. De wortels van de Grieks-orthodoxe Kerk liggen niet bij de apostelen, maar bij patriarch Michaël I Cerularius, die in 1054 zijn banden van trouwe gehoorzaamheid aan paus Leo IX verbrak. Hoe kon hij dit doen, terwijl Onze Lieve Heer de heilige Petrus tot hoofd van Zijn Kerk had aangesteld en hem had opgedragen zijn broeders in het geloof te bevestigen? (zie Lukas 22,32). Die pauselijke autoriteit is doorgegeven aan elk van de opvolgers van Petrus.
Voortwoekerende schisma’s
Het was onvermijdelijk dat de zuurdesem van opstand die leidde tot de breuk van de Byzantijnen met het wettige gezag van de paus, nieuwe scheuringen zou veroorzaken binnen het grotere oosters-orthodoxe schisma. Vandaag de dag zijn de orthodoxen verdeeld in talrijke autocefale kerken. Landen in het Midden-Oosten, Oost-Europa, Rusland en wereldwijd hebben elk hun lokale, nationale orthodoxe kerk waarvan de leiders geen hoger gezag aanvaarden. Onvermijdelijk heeft het gebrek aan eenheid in kerkbestuur ook geleid tot een gebrek aan leerstellige eenheid. Behalve een minimaal gemeenschappelijk fundament zijn er onnoemelijke verschillen in leer en discipline tussen deze Oosterse kerken, vooral tussen de Grieks-Orthodoxe Kerk en de Russisch-Orthodoxe Kerk.
Een diepe kloof
Het verschil tussen elk van hen en de katholieke Kerk is nog veel groter: "Zij ontkennen de pauselijke onfeilbaarheid en de Onbevlekte Ontvangenis, zij twisten over het vagevuur, de wijding door de woorden van de instelling, de relatie van de de Heilige Geest tot de Vader en de Zoon, waarbij zij telkens een verkeerde voorstelling geven van het dogma waartegen zij bezwaar maken." Zij accepteren ook niet het dogma over de Tenhemelopneming van Onze Lieve Vrouw, zoals afgekondigd door Paus Pius XII in 1950.
"Wat heeft aartsbisschop Aupetit gedaan?"
Zoals inmiddels gebruikelijk, gaf paus Franciscus in het vliegtuig op de terugreis uit Griekenland een persconferentie. Een Franse journalist vroeg hem waarom hij de aartsbisschop van Parijs, Zijne Hoogwaardige Excellentie Mgr. Michel Aupetit, had ontslagen, en waarom zo abrupt. Tot ieders verbazing vroeg paus Franciscus, in plaats van te antwoorden, aan de aanwezigen: "Ik vraag me af: wat heeft Aupetit gedaan dat zo ernstig was dat hij moest aftreden? Wat heeft hij gedaan? Laat iemand mij antwoorden...".
Omkering van rollen
Het was hoogst opmerkelijk en vreemd voor paus Franciscus om die vraag aan journalisten te stellen, want hij is degene die de aartsbisschop heeft ontslagen. Daarom moet hij over alle feiten hebben beschikt om te oordelen zoals hij heeft gedaan. Overrompeld stamelde de verslaggever: "Ik weet het niet. Ik weet het niet." De paus drong aan: "Als we de beschuldiging niet kennen, kunnen we niet veroordelen. Wat was de beschuldiging? Wie weet het?” [en als niemand antwoordt] “Het is niet fraai!". Maar als "we niet kunnen veroordelen", waarom heeft paus Franciscus de Parijse aartsbisschop dan ontslagen?
Indiscretie ten top
Vervolgens gaf paus Franciscus, in strijd met discretie en naastenliefde, de journalisten details over het privéleven van de aartsbisschop: "Het was een fout van hem, een fout tegen het zesde gebod, geen totale, maar een van kleine liefkozingen en massages die hij gaf. Dat is de beschuldiging". Het is belangrijk op te merken dat de aartsbisschop categorisch ontkende een intieme en seksuele relatie te hebben gehad. Zonder in te gaan op de vermeende fout, is het vermeldenswaard dat de aartsbisschop een zeer stellig standpunt had tegen homoseksualiteit. Na de vermeende zonde van de aartsbisschop openbaar te hebben gemaakt, voegde de paus eraan toe: "Dit is een zonde, maar niet een van de ernstigste zonden; want zonden van het vlees zijn niet de ernstigste. De ernstigste zonden zijn die welke meer op de zonde van de [gevallen] engelen lijken: hoogmoed, haat ... deze zijn ernstiger. “
Zonden van het vlees leiden wel degelijk naar de hel
Deze uitspraak is slordig, vooral in de oppervlakkige en geseksualiseerde wereld van vandaag. Voor veel mensen suggereert de bewering dat zonden tegen de kuisheid niet de ernstigste zijn, dat ze niet ernstig zijn, wat ertoe kan leiden dat sommigen in deze zaak hun waakzaamheid laten verslappen. Bovendien staat deze bewering haaks op wat de heilige Alphonsus Liguori, Doctor van de Kerk en patroonheilige van de katholieke moraaltheologen, uitlegt in zijn werk voor biechtvaders, Homo Apostolicus:
- De zonde tegen dit voorschrift [het zesde gebod] is de gewoonste zaak in de biecht, en is [tevens] de ondeugd die de hel vult met zielen....
- Allereerst moet worden opgemerkt dat in de zaak van de lust ... er geen lichte zaak is; zodat alle vleselijk genot, wanneer het wordt begaan met volledig bewustzijn en instemming, een doodzonde is.
Het is waar dat ook doodzonden gradaties kennen, sommige zijn ernstiger dan andere. Maar elke doodzonde is voldoende om het genadeleven in een ziel te vernietigen, en als ze niet voor de dood vergeven wordt, door de sacramentele biecht of door een daad van volmaakt berouw, zal ze de zondaar naar de hel voeren.
De heilige Alphonsus van Liguori, biechtvader en theoloog.
“Een zondige nederige kerk”
Paus Franciscus ging verder door te zeggen dat we allemaal zondaars zijn. Hij maakte echter geen enkel onderscheid tussen doodzonden en dagelijkse zonden. Na te hebben verklaard dat ook "Petrus, de bisschop op wie Christus de Kerk stichtte," een zondaar was, vraagt paus Franciscus: "Hoe komt het dat de gemeenschap van die tijd een zondige bisschop accepteerde?" Hij beantwoordt zijn vraag door te zeggen dat in de tijd van Sint-Petrus de Kerk "een normale Kerk was, die altijd gewend was zich zondig te voelen, iedereen: het was een nederige Kerk."
De katholieke Kerk is heilig, niet zondig
Maar te zeggen dat de Kerk "altijd gewend was zich zondig te voelen" druist in tegen wat wij in de Geloofsbelijdenis bidden: "Ik geloof in één, heilige, katholieke en apostolische Kerk" (Geloofsbelijdenis van Nicea). De Zwitserse theoloog Charles kardinaal Journet legt uit dat de Kerk heilig is, ook al zijn er zondaars in haar midden. De zondaar is alleen met de Kerk verbonden door wat heilig in hem is, dat wil zeggen zijn geloof (als hij niet tot ketterij is vervallen), het doopsel en de andere sacramenten. Zoals de heilige Johannes zegt, behoort hij, voor zover hij deel heeft aan de zonde, niet tot de Kerk maar tot de duivel (zie 1 Joh. 3, 8).
Een aartsbisschop opgeofferd "op het altaar van de hypocrisie"
Paus Franciscus eindigt zijn verwarde antwoord met een verklaring die moeilijk te begrijpen is. Nadat hij heeft gezegd dat er veel geroddeld is over aartsbisschop Aupetit, voegt hij eraan toe: "een man wiens faam op deze manier publiekelijk is ontnomen, is niet in staat om te regeren. En dit is een onrechtvaardigheid. Daarom heb ik het ontslag van [aartsbisschop] Aupetit aanvaard, niet op het altaar van de waarheid maar op het altaar van de hypocrisie."
Schuldig of niet schuldig, wat is het?
Dus waarom werd de aartsbisschop ontslagen? Was het omdat hij gezondigd had of vanwege de roddels die zijn reputatie geruïneerd hadden? Het was inderdaad onrechtvaardig om zijn reputatie publiekelijk te vernietigen. De fundamentele vraag die de aartsbisschop en de wereld verwachtten dat paus Franciscus zou beantwoorden was: "Is de aartsbisschop onschuldig of schuldig?" Als hij onschuldig is, waarom zou de paus dan zijn ontslag aanvaarden, schijnbaar onder druk van de menigte, vanwege de roddels rond de zaak? Zou het recht niet beter gediend zijn door niet naar de menigte te luisteren en de onschuld van de aartsbisschop te verkondigen? Maken twee onrechtvaardigheden nu één rechtvaardigheid? Waarom een tweede onrecht toevoegen aan het eerste? Heeft de aartsbisschop het niet verdiend - zoals ieder mens - om geoordeeld te worden "op het altaar van de waarheid"?
Leken en geestelijken gelijk?
Tijdens de persconferentie verklaarde paus Franciscus ook dat het onderscheid tussen geestelijken en leken "een functionele scheiding is". De eerste indruk die men krijgt als men dit leest is dat hij het fundamentele verschil ontkent dat voortvloeit uit het sacrament van de priesterwijding. Hij voegde eraan toe: "Ja, [het is een onderscheid] van taak, maar er is een eenheid, een enkele kudde."
Echo van de protestantse dwaling
Deze uitspraak lijkt een echo te zijn van de woorden van de opstandige Luther in zijn Aan de christelijke adel van de Duitse natie over de verbetering van de christelijke natie. Luther ontkende hierin het fundamentele verschil tussen geestelijken en leken, gecreëerd door het sacrament van de priesterwijding: "Men heeft bedacht dat de paus, de bisschoppen, de priesters en de monniken de geestelijke stand worden genoemd.... Dit is een listige leugen en een hypocriet middel, maar laat niemand er bang door worden gemaakt, en wel hierom: dat alle christenen werkelijk tot de geestelijke stand behoren, en dat er onder hen geen verschil is, behalve alleen van aanstelling. "
Een paus van verwarring in plaats van verduidelijking
Om de verwarring nog groter te maken zei paus Franciscus: "En synodaliteit is de dynamiek tussen de verschillen die er zijn binnen de Kerk, dat wil zeggen, naar elkaar luisteren en samen optrekken. " Bedoelde hij dat leken en geestelijken inderdaad verschillend zijn, maar dat synodaliteit hen gelijk maakt? Het is de taak van de paus om te onderwijzen, om zowel geestelijken als leken te bevestigen in het geloof. Het voorkomen van misverstanden en verwarring in de zielen is daarbij van cruciaal belang. Daarom moet een paus altijd voorzichtig spreken, met in gedachten de bijbelse raad: "In een vloed van woorden wordt licht een fout begaan; Wijs dus hij, die zijn lippen opeenknijpt!" (Spr. 10,19).
Dit artikel van Luiz Sérgio Solimeo verscheen eerder in het Engels op tfp.org